آنچه در این مقاله میخوانید:
ورق روغنی یا همان ورق سرد، یکی از انواع محصولات فولادی است که مقاومت بسیار بالایی در برابر کشش و ضربه دارد و به عنوان یک ماده اولیه برای ساخت لوازم خانگی، خودروسازی، کشتی‌سازی، تانکرسازی و … به کار برده می‌شود.
برای تولید این ورق فولادی فرآیندهای خاصی پشت سر گذاشته می‌شود و در موارد متعددی کاربرد دارد. در این مطلب قصد داریم شما را با روش تولید ورق روغنی و کاربردهای آن آشنا کنیم. با ما همراه باشید.
تعریف کلی ورق روغنی
این محصول فولادی با خاصیت ضدسایش، لعاب‌پذیری و قابلیت کشش، محصولی پرکاربرد برای تولید انواع لوله، پروفیل و ورق گالوانیزه می‌باشد. برای تولید آن از روش نورد سرد یا هیدروفرمینگ استفاده می‌شود. سرعت تولید با این روش بالاست و میزان مقاومت و کشش سطحی ورق‌های روغنی را بالا می‌برد.
ورق سرد به دو صورت پوشیده شده از روغن جهت جلوگیری از اکسید شدن در تماس با هوا و یا ساده موجود می‌باشد که نمونه پوشیده شده از روغن سبب سهولت در فرایند قالب‌کاری و مراحل بعدی تولید می‌گردد.
از ویژگی‌های این نوع ورق فلزی می‌توان به مقاومت بالا در برابر اکسید شدن و زنگ‌زدگی اشاره کنیم. همچنین سطح صاف و یکدستی دارد که برای تولید برخی لوازم خانگی مثل یخچال، لباسشویی، ظرفشویی و … استفاده می‌شود. ورق روغنی نسبت به ورق سیاه کاربردهای بیش‌تر در صنایع مختلف دارد.
مراحل تولید ورق‌های روغنی
برای تولید ورق روغنی باید از مراحل زیر پیروی شود:
1. تمیزکاری و اسیدشویی
در ابتدای فرایند باید ورق گرم به بخش اسیدشویی وارد شود تا اکسید آهن و هر نوع آلودگی احتمالی موجود روی سطح آن، از بین برود. در این مرحله ابتدا ورق با آب تمیز شده و سپس حدود 18 الی 30 ثانیه در اسیدکلریدریک به عنوان محلول اسیدشویی غوطه‌ور می‌شود. دمای مجاز در این مرحله بین 50 الی 85 درجه سانتیگراد تعیین شده است.
2. نورد سرد
در این مرحله، از چند غلتک رفت و برگشتی برای کاهش ضخامت ورق‌ها استفاده می‌شود. برای این کار، کلاف رول‌ها باز شده و ورق فلزی از این غلتک‌ها عبور می‌کند. با قرارگیری آن تحت نیروهای فشاری و کششی، ورق به ضخامت دلخواه می‌رسد.
3. شست‌وشوی الکترولیتی
ممکن است طی انجام فرآیند نورد سرد، آلودگی‌هایی روی سطح ورق ایجاد شده باشد. شست‌وشوی الکتریکی همان مرحله پاکسازی مجدد است که این آلودگی‌ها را از بین می‌برد.
4. آنیل (بازپخت هیدروژنی)
آنیل یا بازپخت هیدروژنی مرحله دیگری از این فرایند است که باعث می‌شود تا ورق فولادی دوباره ویژگی‌های مکانیکی و متالورژیکی اولیه خود را به دست آورد. در نتیجه این مرحله از فرآیند تولید، افزایش کیفیت محصول و کاهش زمان عملیات حرارتی رخ می‌دهد.
5. نورد پوسته‌ای
در برخی از موارد ممکن است کلاف به صورت ناخواسته تغییر شکل دهد و یا بعد از اتمام مرحله بازپخت، موج‌های ریز روی سطح ورق ایجاد شود. نورد پوسته‌ای این مشکل را برطرف کرده و با کاهش این امواج، به بهبود خواص مکانیکی ورق کمک می‌کند.
6. خط بازرسی و اصلاح کلاف
خط بازرسی و اصلاح کلاف همان مرحله‌ای است که کلیه عیوب سطحی نظیر وجود موج‌های مرکزی و کناری، یکنواخت نبودن سطح ورق و مواردی از این قبیل، شناسایی و اصلاح می‌شوند. علاوه بر این، با ایجاد یک برش کنار ورق‌ها، تلورانس ابعادی آن‌ها کاهش داده می‌شود. روغن کاری سطح ورق، اقدام مهم دیگری است که در این مرحله انجام می‌شود.
7. پیچیدن/ کلاف کردن ورق‌ها
در پایان فرایند، ورق سرد تولید شده به صورت کویل پیچیده می‌شود تا برای ارائه به بازار خرید و فروش به شکل رول آماده باشد. خرید و فروش این محصول در قالب شیت‌های استاندارد نیز انجام می‌شود.
روغن‌کاری ورق
برای جلوگیری از از زنگ‌زدگی و اکسایش ورق، پس از تکمیل فرآیند تولید، یک لایه روغن روی سطح آن کشیده می‌شود. همین نکته موجب شده تا ورق سرد با عنوان «ورق روغنی» نیز شناخته شود.
انجام این کار به دو روش امکان‌پذیر است:
- روش پاشش مستقیم: روغن با غلظت بالا و به صورت مستقیم روی ورق پاشیده می‌شود.
- روش پاشش مداربسته: روغن با غلظت کم‌تر روی ورق پاشیده می‌شود تا علاوه بر روغن‌کاری، از دمای آن بکاهد.
این کار مزایای متعددی برای ورق فلزی به دنبال دارد که برخی از آن‌ها به شرح زیر است:
- کاهش فشار نورد روی ورق
- ایجاد سطحی صاف و یکنواخت
- کاهش اصطکاک میان ورق و غلتک
- افزایش مقاومت ورق
- جلوگیری از خوردگی و زنگ‌زدگی
- کاهش دمای ورق و غلتک
مشخصات ورق روغنی چیست؟
یکی از مشخصات اصلی ورق روغنی، کشش و مقاومت بالای آن‌هاست. به طوری که گسیختگی ورق‌ها را در برابر کشش زیاد کاهش می‌دهد. به همین دلیل است که در صنایع خودروسازی و لوازم خانگی از این ورق‌ها بیشترین استفاده را می‌کنند.
میزان مقاومت یک ورق روغنی در برابر کشش حدود 20 درصد نسبت به ورق سیاه بیش‌تر است. یعنی این میزان کشش طی مرحله نورد سرد به ورق‌های روغنی اضافه می‌شود. از سوی دیگر، به دلیل تولید این محصول با روش نورد سرد، آن را حرارت می‌دهند تا انعطاف‌پذیری داشته باشد. در این مرحله ورق کیفیت بیش‌تری پیدا می‌کند و سطح آن صاف و یکنواخت می‌شود.
از جمله دیگر مزایای این نوع ورق‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- استحکام و مقاومت بالا
- سطح صاف و یکنواخت
- دارای دقت ابعادی و فنی بالا
- مقاوم در برابر خوردگی
- ضد سایش
- بسیار انعطاف‌پذیر
- شکل‌پذیری بالا
- جذابیت و زیبایی بالا
ابعاد و ضخامت ورق‌های روغنی چقدر است؟
ضخامت این محصول طی فرآیند تولید مشخص می‌شود. حرکت غلتک‌های با وزن بالا روی ورق‌های سیاه(گرم) حرارت دیده، آن‌ها را به ورق روغنی نازک‌تر و با قابلیت کشش بیش‌تر تبدیل می‌کند. این فرایند تولید آنقدر ادامه پیدا می‌کند تا ضخامت ورق به حد استاندارد برسد. تعداد دفعات غلتک زدن روی ورق سیاه ثابت نیست و ممکن است چندین مرتبه انجام شود.
ضخامت ورق در هر بار غلتک زدن بین 50 تا 90 درصد کاهش می‌یابد. در زمان تولید، به دلیل وجود اصطکاک بالا بین غلتک و ورق سیاه، دمای ورق تا 250 درجه سانتیگراد بالا می‌رود. اما در همین زمان با استفاده از روغن و آب دوباره دمای ورق را کنترل می‌کنند تا بتوانند برای دفعات بعد روی آن غلتک بزنند. در نهایت ضخامت آن باید به 0.12 تا 3 میلیمتر برسد. ممکن است برخی محصولات هم دارای ضخامت استاندارد بین ۰.۳۵ تا ۳ میلیمتر باشند.
این محصولات با عرض استاندارد بین 100 تا 125 میلیمتر تولید می‌شود، اما طول ورق بنا بر نیاز مشتریان، متغیر خواهد بود. ورق‌های روغنی به صورت رول ارائه می شوند.
وزن این محصول برحسب طول، عرض و ضخامت آن مشخص می‌شود. برای محاسبه وزن یک ورق روغنی باید از فرمول زیر استفاده کنید:
طول (متر) * عرض (متر) * ضخامت (میلیمتر) * 7.85 = وزن (کیلوگرم)
انواع ورق روغنی چیست؟
ورق‌های روغنی انواع مختلفی دارند که این دسته‌بندی براساس نوع آلیاژی است که برای تولید آن‌ها استفاده می‌شود. برای مثال میزان درصد کربن، فسفر، گوگرد، سیلیسیوم، منگنز و کروم می‌تواند کیفیت این محصول، انواع و کاربرد آن را تغییر دهد.
یکی دیگر از تفاوت‌های بین انواع ورق روغنی، به دلیل عملیات حرارت‌دهی و پرس‌کاری است. ورق‌های ضد زنگ و ضد سایش دو نوع ورق روغنی بسیار پرکاربرد در بازار هستند.
برخی از این ورق‌های فلزی نیز پس از تولید، وارد فرآیند جدیدی می‌شوند که بر این اساس نیز می‌توان آن‌ها را به انواع مختلفی تقسیم کرد:
- ورق گالوانیزه: پوشیده شده با یک لایه محافظ از جنس فلز روی
- ورق رنگی: ورق گالوانیزه رنگ‌آمیزی شده با رنگ‌های مخصوص
- ورق شیروانی: ورق رنگی با طرح‌های هندسی مختلف برای سقف‌های سبک
- ورق آلو زینک: دارای پوشش آلومینیوم، روی و سیلیکون
- ورق قلع اندود: پوشیده شده با یک لایه محافظ از جنس قلع
به طور کلی از جمله انواع ورق روغنی بر اساس نوع آلیاژ به کار رفته در آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
ورق فلزی نیمه‌کشش ST13
این محصول نوعی ورق سرد است که برای سازه‌های صنعتی و غیرصنعتی استفاده می‌شود. این محصول خاصیت نیمه کشسانی دارد و می‌توانید آن را تا 90 درجه هم خم کنید، بدون اینکه در آن شکستگی ایجاد شود. تاریخ انقضای این ورق نیمه کشش 8 ماه است. از ویژگی‌های دیگر آن، قابلیت برش‌کاری و خاصیت جوش‌پذیری است.
ورق فلزی فوق‌کشش ST14
دومین نوع ورق روغنی پرکاربرد در بازار، از نوع فوق کششی است. بیشترین کاربرد آن در صنایع خودروسازی است. زیرا پرس‌کاری بسیار زیادی روی آن صورت می‌گیرد. تاریخ انقضای این محصول نیز 8 ماه است.
این ورق به دلیل داشتن ساختاری انعطاف پذیرتر نسبت به ورق های روغنی دیگر، در صنایعی مثل خودروسازی که پرس‌کاری عمیق درآن‌ها صورت می‌گیرد، کاربرد دارد. این محصول می‌تواند به طور کامل تا شود و تاریخ انقضای آن ۸ ماه است.
ورق فولادی معمولی ST12
ST12 نوع دیگری از ورق‌های روغنی پرکاربرد در بازار محسوب می‌شود که بیش‌تر در صنایع خودروسازی و تولید لوازم خانگی کاربرد دارد. از ویژگی‌های این ورق می‌توان به قابلیت خم کردن تا 45 درجه اشاره کنیم. برای مدت 18 ماه نیز تاریخ انقضا دارد.
کاربرد ورق روغنی چیست؟
همانطور که پیش از این اشاره کردیم، از این ورق برای ساخت محصولات زیادی استفاده می‌شود که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- انواع تسمه
- میله و لوله‌های فلزی
- برخی قطعات خودرو (گلگیر، باک بنزین، اتاق خودرو، لوله اگزوز، اکسل و صندلی)
- تولید لوازم خانگی ( کولر، یخچال و …)
- ساخت مبلمان، کابینت، کمد و سایر لوازم فلزی
- ساخت گاراژ، سوله‌های فولادی و ساختمان‌های صنعتی
- ساخت بشکه و مخازن فلزی
- تولید لوله اگزوز
- بدنه، سر و ته قوطی و …
برخی از این موارد کاربرد در ادامه خدمت شما شرح داده است:
ساخت فایل‌های فلزی
بسیاری از افراد تصور می‌کنند فایل و دراور به طور کامل و همیشه از چوب تهیه می‌شوند، اما فلزات یکی از بهترین ماده اولیه برای ساخت مبلمان اداری هستند. تا به حال فایل‌ها و کشوهای فلزی یک اداره را نگاه کرده‌اید؟ این محصولات از ورق‌های روغنی تهیه می‌شوند و سپس روی آن‌ها را رنگ‌کاری می‌کنند. محصولات بدست آمده برای نگه‌داری از مدارک و اسناد اداری نیز کاربرد دارند.
تعداد زیادی از خوابگاه‌های دانشجویی و حتی دانشگاه‌ها و مدارس نیز از همین فایل‌های فلزی استفاده می‌کنند که همگی محصول ورق روغنی هستند.
تولید لوله‌های اگزوز
یکی دیگر از مهم‌ترین کاربردهای این ورق ها در بازار، تولید لوله‌های اگزوز خودرو است که به دلیل برخورد با دود و مواد آلاینده خیلی زود اکسید می‌شوند. استفاده از این نوع ورق فولادی در آن‌ها باعث افزایش مقاومت در برابر اکسید شدن می شود.
کاربرد در صنعت ساختمان‌سازی
از دیگر کاربردهای این نوع ورق فولادی باید به ساخت و ساز بخصوص ساخت درب و پنجره اشاره کرد. البته ممکن است در ابتدا آن را جهت زیبایی ظاهری و افزایش مقاومت به ورق رنگی تبدیل و سپس در ساختمان‌سازی استفاده کنند.
کاربرد در صنعت خودرو
برخورد و تصادف خودروها خیلی زود به بدنه آسیب وارد می‌کند، از این رو در ساخت بدنه خودروها باید از ورق‌هایی استفاده شود که مقاومت زیادی در برابر کشش داشته باشند. استفاده از ورق روغنی در خودرو از شکستگی در بدنه جلوگیری کرده و فقط تورفتگی پیدا می‌کند.
کاربرد گسترده در لوازم خانگی
لوازم خانگی که فرایند تولید آن‌ها به این ورق‌ها نیاز دارد شامل ماکروفر، اجاق گاز، رادیاتورها، کابینت، یخچال، ماشین لباسشویی، ماشین ظرفشویی و … است. همچنین از ورق‌های روغنی برای ساخت انواع یراق‌آلات لوازم خانگی نیز استفاده می‌کنند.
به غیر از موارد گفته شده، برای ساخت تجهیزات روشنایی، ساخت تابلوهای تبلیغاتی و بیلبوردهای سطح شهر، اجزا و ادوات کشاورزی، ساخت مخازن آب و سوخت، ساخت ماشین‌های چمن‌زنی و سایر قطعات فلزی و صنعتی نیز کاربرد دارند.
قیمت ورق روغنی در تهران
در این مقاله ضمن اشاره به مزایا و کاربردهای متعدد ورق روغنی، به معرفی انواع آن نیز پرداختیم. همانطور که گفتیم این محصول از ورق سیاه تهیه می‌شود، به این صورت که ابتدا آن را حرارت داده و توسط غلتک به ضخامت استاندارد می‌رسانند. سپس با موادی روی سطح آن پوشانده می‌شود تا ظاهر بهتری پیدا کرده و برای استفاده در موارد کاربرد متنوع آماده شود. طبق انواع گفته شده، تاریخ انقضا هر محصول نیز متفاوت است. این تاریخ انقضا به معنای فاصله زمانی تولید ورق تا زمان تبدیل آن به یک محصول مثل خودرو یا لوازم خانگی است. قیمت مناسب، ظاهر براق و صاف، قابلیت ایجاد برش و جوش‌پذیری، قابلیت رنگ‌پذیری و … از جمله مشخصات اصلی این محصول بوده که باعث فروش بالای آن در بازار شده است.
شما می‌توانید جهت کسب مشاوره و کسب اطلاعات بیش‌تر، از طریق تماس با شماره 72125-021 با کارشناسان فروش گروه تولیدی و صنعتی فولادیار کوروش در ارتباط باشید.
