اصطلاحات و تعاریف

اصطلاحات و تعاریف:

  • انجمن جهانی فولاد

موسسه بین المللی آهن و فولاد (International Iron and Steel Institute – IISI) که در اکتبر سال 2008 نام خود را به انجمن جهانی فولاد (World Steel Association – WSA) تغییر داده است، از معتبرترین موسسات غیرانتفاعی جهان در زمینه فولاد بوده، دارای دفتر مرکزی در بروکسل و یک دفتر نمایندگی در شانگ های می باشد. این موسسه در حال حاضر دارای اعضایی شامل 160 تولید کننده فولاد، انجمن های ملی و منطقه ای و نیز انستیتوهای تحقیقاتی در این زمینه می باشد. اعضای این انجمن حدود 85 درصد فولاد جهان را تولید می نمایند. یکی از مهمترین زیرمجموعه های این انجمن، اتاق بین المللی فولاد زنگ نزن می باشد.

  • اتاق بین المللی فولاد زنگ نزن

اتاق بین المللی فولاد زنگ نزن (International Stainless Steel Forum – ISSF)، مجموعه ای غیرانتفاعی است که در سال 1996 میلادی و به منظور تحقیق، توسعه و ارائه گزارش در خصوص تولید و مصرف فولادهای زنگ نزن تاسیس شد. این مجموعه به طور کامل مستقل از انجمن جهانی فولاد (WSA) عمل کرده، اعضای هیات مدیره و بودجه جداگانه خود را دارد. هرچند که دارای شخصیت حقوقی مستقل نبوده، عضوی از گروه انجمن جهانی فولاد می باشد و رئیس آن عضو هیات مدیره انجمن جهانی فولاد است.

این مجموعه دارای دو نوع عضویت شرکتی و وابسته است. عضویت شرکتی این سازمان متعلق به شرکت های تولید کننده فولاد زنگ نزن و عضویت وابسته آن مربوط به انجمن های ملی و منطقه ای فعال در زمینه فولاد زنگ نزن می باشد. این سازمان در حال حاضر دارای 65 عضو از 25 کشور بوده و اعضای آن حدود 80 درصد فولاد زنگ نزن جهان را تولید می نمایند.

  • انجمن تولید کنندگان فولاد ایران

انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران موسسه ای غیر انتفاعی و صنفی است که در سال 1380 با حضور 20 شرکت تولیدکننده فولاد در وزارت کار و رفاه اجتماعی به ثبت رسید و هدف آن ساماندهی فرایند تولید فولاد کشور، فراهم کردن امکان بهره برداری بیشتر از سرمایه گذاری و تولید، استفاده و انتقال تجربیات علمی و عملی دست اندرکاران و دفاع از منافع مشروع اعضای آن است. در سال 1385 با تغییر مصوبه مجمع، عضویت این انجمن از وزارت کار و رفاه اجتماعی به اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران تغییر یافت.

  • فولاد مصرفی

حجم محصولات فولادی مصرف شده و یا تقاضا شده است که از جمع مقدار فولاد تولید شده و وارد شده و کسر مقدار فولاد صادر شده حاصل می شود.

  • محصولات تخت

محصولاتی که پس از خروج از فرآیند نورد به صورت ورق، پلیت و تسمه بوده و اغلب در صنایع خودروسازی، لوله سازی، ماشین سازی و ساخت لوازم به کار برده می شوند.

  • فولاد کربن

به فولادی که دارای مقادیر کمی از عناصر غیر کربنی مانند سیلیکون، منگنز، گوگرد و فسفر می‎باشد. به طور کلی این فولاد هیچ عنصر آلیاژی قابل توجهی ندارد.

  • فولاد اندود شده

فولاد از طریق فرآیند گرما، یا از طریق الکترولیز، با یک لایه برای محافظت در برابر خوردگی پایه فلزی پوشش داده
می شود. از عنصر روی برای پوشش فلزات استفاده ‌می‎شود. فرایند گالوانیزاسیون با استفاده از فرآیند گرما (گالوانیزه داغ) یا با استفاده از الکترولیز(الکترو گالوانیزه) انجام می‌شود.

  • کویل (رول)

یک محصول فولادی به پایان رسیده مانند ورق فولادی یا تسمه که بعد از نورد پیچ خورده است.

رول فولادی

  • تختال (اسلب)

تختال (اسلب) نیز از محصولات میانی برخی کارخانه های فولاد سازی است که از آن برای تولید ورق های فولادی استفاده می شود. سطح مقطع اسلب بر خلاف بلوم و بیلت مربعی نیست، بلکه مستطیلی است (معمولاً به ضخامت ۲۳۰ میلیمتر و عرض ۱٫۲۵ متر و طول ۱۲ متر.)

امروزه فناوری‌های مورد استفاده در تولید محصولات فولادی در مراحل بعد از به دست آوردن فولاد مذاب یعنی ریخته‌گری و نورد، تقریباً یکسان است. اما برای به دست آوردن فولاد مذاب یا خام، از فناوری‌های مختلفی از جمله روش های کوره بلند (BF)، کوره قوس الکتریکی (EAF) و کوره القایی (IMF) می‌توان استفاده کرد.

در مورد تولید تختال، با وجود آنکه بیش‌تر تولید فولاد خام در جهان به وسیله روش کوره بلند است، اما به دلایل متعددی استفاده از روش کوره‌های الکتریکی مخصوصاً در ایران، توجیه‌ پذیرتر است.

تختال یا اسلب

  • ورق گرم نورد

ورق فولادی، فلزی است که سطح آن مسطح تر از آهن، فولاد و یا هر فلز دیگری است و از شمش فولادی و یا بیلت تولید می شود. ورق های فولادی بر اساس روش تولید، به دو دسته ورق سرد نورد و ورق گرم نورد تقسیم بندی می شوند.

نورد گرم یکی از روش های تولید ورق های فلزی با ضخامت کم است که به ورق تولیدی توسط این روش، ورق گرم نورد گفته می شود. ورق گرم نورد خود به چند دسته تقسیم می شود:

  • ورق سیاه
  • ورق آجدار
  • ورق اسیدشوئی

بیشتر بدانید: ورق آجدار چیست؟

ورق گرم نورد

  • ورق سرد نورد

ورق سرد نورد به ورق هایی اطلاق می شود که توسط نورد سرد ایجاد می شوند. در واقع بر روی ورق هایی که از طریق نورد گرم با حداقل ضخامت تولید شده اند، پس از اسید شویی، عمل کاهش ضخامت و یا تغییر شکل از طریق فرایند نورد سرد صورت می گیرد. ورق های سرد نورد شامل انواع زیر می شوند:

ورق سرد نورد

  • ورق فابریک و برش خورده

در صورتی که ورق های تولیدشده در کارخانه ها، با ابعاد مشخص و طول و عرض تعیین شده باشند، به آن ها ورق های فابریک و ورق هایی که در کارخانه به صورت رول تولید شده و در کارگاه در ابعاد دلخواه برش داده می شوند، ورق های برش خورده نامیده می شوند.

ورق فابریک و برش خورده

  • اختلاف باسکول

هنگامی که کارخانه، آهن آلات خریداری شده توسط مشتری را به کامیون یا تریلی بار می زند، لازم است که تریلی را هنگام خروج از کارخانه توسط باسکول وزن کرده و سپس به خریدار اعلام نماید. همچنین قبل از رسیدن بار به مقصد، بار دیگر تریلی بر روی باسکول رفته و وزن می شود. به اختلاف وزن محاسبه شده در مقصد و مبدا، اختلاف باسکول می گویند.

  • پوشش/کوتینگ (Coating)

اندودکاری ، رنگ کردن ، پوشش کردن فرآیندی است برای پوشش دادن فولاد با ماده دیگر که غالباً برای مقاومت در برابر خوردگی است (مثل قلع ، روی یا کروم) .

  • شکلی از سطح حفاظتی یا تکمیل کاری زینتی است . سطوح حفاظتی در قبال خوردگی یا سایش با آبکاری الکتریکی ، رسوب شیمیایی ،‌ غوطه دادن ، جوشکاری ، پاشیدن ، تبخیر حرارتی در خلاء یا جوی از گازی خنثی صورت می گیرد که همراه پیوندی مکانیکی یا نفوذی با فلز بنیانی است .
  • استفاده از پوشش محافظ در سطح ورقهای فولادی ‌، یکی از روشهای مؤثر کاهش اکسایش فلز و عیوب حاصل هنگام حرارت دیدن در حرارتهای زیاد است.
  • انواع استانداردهای صنعت فولاد:

    • JIS
    • DIN
    • ASTM
    • EN
    • BS
    • ISIRI
    • SAE/AISI 
  • استاندارد JIS

استاندارد در لغت به معنی نظم، قانون و مفاهیمی از این قبیل است. اما معنی آن در ارتباط با مؤسسه استاندارد که مسئولیت تهیه و تدوین استاندارد را عهده دار می باشد عبارت است از : عمل ایجاد قوانینی است برای استفاده عمومی و مکرر با توجه به مشکلات بالفعل و بالقوه که هدف از آن صرفه جویی کلی در مصرف نیروی انسانی، مواد، ا نرژی و….در یک زمینه خاص است.

استاندارد JIS استاندارد صنعتی ژاپن (Japanese Industrial Standards) است که به وسیله وزارت خانه های صنعتی مربوطه تحت عنوان ضابطه استاندارد سازی صنعتی اعلام و در سال ۱۹۴۹ به طور رسمی به عنوان استانداردهای صنعتی ژاپن شناخته شد. زمینه اصلی تدوین استاندارد JIS در حوزه های مهندسی عمران، برق، مکانیک، متالورژی، شیمی، راه آهن و … است. همچنین در زمینه بسته بندی در بخش کالاهای اصلی نیز استانداردهایی تدوین و تهیه می کند. مراحل انجام پروژه طبق استاندارد کشور ژاپن جهت نصب وراه اندازی هر فعالیتی به خصوص خطوط تولیدی و داشتن الگو در روش انجام کار از صرف هزینه های زائد جلوگیری کرده است.

استاندارد JIS عموماً به شکل JIS X YYYY:ZZZZ نوشته می شود، که X طبقه بندی زمینه های مختلف از A تا Z لاتین را نشان می دهد. YYYY یک عدد چهار رقمی یا بعضاً پنج رقمی است که شماره استاندارد JIS را نشان می دهد. ZZZZ نشان دهنده سال تدوین استاندارد است.

بخش های تقسیم بندی در استاندارد JIS:

A: معماری و عمران

B: مهندسی مکانیک

C: الکترونیک و مهندسی الکترونیک

D: مهندسی خودرو

E:  مهندسی راه آهن

F: ساخت کشتی

G: متالوژی

H: مواد غیر آهنی

  • استاندارد ISO

سازمان بین المللی استاندارد سازی (International Organization for Standardization)، یک سازمان مستقل و غیر دولتی است که عضو سازمان های استاندارد 164 کشور دنیاست. ISO بزرگترین سازمان توسعه دهنده استانداردهای جهان است. که با تدوین استاندارد ها و معیار های مشترک سعی در همگام سازی نیاز ها و محصولات تمامی کشور ها دارد. بیش از 20.000 استاندارد در خصوص تمامی موارد تعریف شده است. این سازمان به توسعه تجارت جهانی به صورت عادلانه کمک مینماید. سه زبان در ISO  مورد استفاده قرار میگیرد  انگلیسی ، فرانسوی و روسی.

  • استاندارد ASME

انجمن آمریکایی مهندسان مکانیک (American Society of Mechanical Engineers)، یک انجمن حرفه ای است . این انجمن یک جامعه مهندسی ، سازمان استاندارد ، تحقیق و توسعه و ارائه دهنده آموزشی محسوب میگردد.  ASME دارای بیش از 14.000 عضو در 158 کشور جهان است.

موسسه ASTM (انجمن آمریکایی آزمون و مواد) موسسه ای غیر انتفاعی است که در سال 1898 تاسیس شده و با به کار گیری صد و سی و دو کمیته تخصصی تدوین استاندارد نسبت به تدوین استانداردهای روش آزمون، تعیین مشخصات، آموزش ها، راهنماها و طبقه بندی و واژه شناسی اقدام کرده است.

زمینه ی فعالیت این موسسه شامل فلزات ، رنگ ها، پلاستیک ها ، منسوجات،پتروشیمی،سازه ها،انرژی،محیط زیست،مواد مصرفی صنایع،ابزار آلات پزشکی و خدمات مرتبط با آن،سامانه های رایانه ای،الکترونیک و انواعی دیگر از فعالیت ها و سنجش از طریق سی و پنج هزار موسسه فنی که به طور داوطلبانه همکاری می نمایند و به وسیله این مرکز به رسمیت شناخته شده اند،انجام میگیرد.سالانه بیش از ده هزار استاندارد به وسیله این موسسه تدوین می شود که در هفتاد و دو جلد به نام کتاب سالانه استانداردهای ASTM منتشر می کند.

  • استاندارد ANSI آمریکا

مؤسسه ملی استاندارد یا ANSI ،American National Standards Institute یک موسسه خصوصی غیرانتفاعی است که بر نحوه استانداردهایی که برای محصولات، خدمات، روندها، سیستم‌ها و کار کارمندان صادر می‌شود، نظارت می‌کند. یکی دیگر از کارهای این موسسه این است که استانداردهای آمریکا را با استانداردهای جهانی تطبیق می‌دهد تا از آن‌ها به‌صورت جهانی و در سطحی وسیع‌تر نیز بتوان استفاده کرد.

کار اصلی این موسسه این است که اعتبار استانداردهای تولید شده به‌وسیله نمایندگان موسسات استانداردسازی، آژانس‌های دولتی، گروه‌های مصرف‌کننده، شرکت‌ها و… را تایید می‌کند. این استانداردها تضمین می‌کنند که محصولات دارای عملکرد و ویژگی‌های یکسانی هستند تا مصرف‌کنندگان از محصولاتی با همان مشخصات استفاده کنند و به همان صورت آزمایش شوند. دفتر مرکزی این موسسه در واشنگتن و دفتر عملیاتی آن در نیویورک است.

  • استاندارد DIN آلمان

موسسه استاندارد ملی آلمان (به آلمانی Deutsches Institut für Normung) به اختصار دی‌آی‌اِن (در فارسی محاوره دین)، نام یک سازمان ملی آلمانی است که در راستای استانداردسازی فعالیت دارد و عضو سازمان بین‌المللی استانداردسازی از طرف آن کشور است.

این موسسه استاندارد قدیمی از سال ۱۹۱۷ آغاز به کار کرده‌است و استانداردهای آن امروزه در سراسر دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد و با بیش از ۳۰٬۰۰۰ عنوان استاندارد تقریباً تمامی جوانب تکنولوژی را در بر می‌گیرد.

استاندارد دین آلمان جزو استانداردهای سخت گیرانه در دنیا می‌باشد که اکثر تولید کنندگان بزرگ دنیا از این استاندارد برای تولید محصولات خود استفاده می‌نمایند.

  • استاندارد ورق های گالوانیزه:

استاندارد ورق های رنگی:

  • جدول واژنامه ها و اصطلاحات فنی:
معادل انگلیسیواژه مرسوم بازارواژه فنی صحیح
Hot Rolled Coilکلاف سیاهکلاف گرم نوردیده
Hot Rolled Cut Lengthsورق سیاهورقه گرم نوردیده
Cold Rolled Coilکلاف روغنیکلاف سرد نوردیده
Cold Rolled Cut Lengthsورق روغنیورقه سرد نوردیده
Narrow Stripتسمه نوارنوار باریک
Pickled Coilکلاف اسید شویی شدهکلاف اسید شویی شده
Skin Passedورق اتوکشی شدهنورد پوسته ای شده
Mill Edgeکنار بری نشدهلبه نوردی (خام)
Trimmed Edgeکنار بری شدهلبه بری شده ( اصلاح شده)
Baby Coilاسپیرهکلاف کوچک
Exposed SurfaceMBسطح نمایان
Hot Dip Zinc Coated (galvanized) Steel Sheetگالوانیزه گرم (ورق سفید)ورق گالوانیزه ( به روش غوطه وری گرم)
Normal Spangle Coatingگالوانیزه گل درشتپوشش گل درشت
Minimized Spangle Coatingگالوانیزه گل ریزپوشش گل ریز
Tin Plated Steel Sheetحلبی ورق حلبورق قلع اندود
Coil Coated (Formerly Preprinted )Steel Sheetورق رنگیورق پیش رنگ شده (رنگی)
Toleranceتلرانسرواداری-مقدار خطای مجاز
Telescopeپله ایتلوسکوپی
Flatnessصافیتخت بودن
Camberکمانی شدهناراستی ( شمشیری)
Squatnessگونیایی
Crownبرآمدگی
White Rustشورهسفیدک

 

  • استانداردهای رواداری محصولات گرم نوردیده

استانداردهای رواداری محصولات گرم نوردیده

  • استانداردهای رواداری محصولات سرد نوردیده

استانداردهای رواداری محصولات سرد نوردیده

    • رواداری محصولات گالوانیزه

رواداری محصولات گالوانیزه

رواداری محصولات گالوانیزه

    • استانداردهای رواداری محصولات رنگی

استانداردهای رواداری محصولات رنگی

  • شوره سفید:

گالوانیزه کردن یکی از روش های موثر و رایج برای حفاظت فولاد در برابر خوردگی است و ورق گالوانیزه پرمصرف ترین ورق پوشش دار در صنایع مختلف می باشد. معمولا از ورق گالوانیزه در قسمت های مهم تجهیزات ساختمانی، خودرو و وسایل خانگی استفاده می شود. پوشش روی به منظور محافظت از خوردگی و از طریق غوطه وری داغ یا آبکاری الکتریکی روی فولاد اعمال می شوند. روی از نظر الکتروشیمیایی فعالیت بیشتری نسبت به فولاد دارد و بنابراین به صورت گالوانیکی حل شده و در نتیجه انحلال آن باعث ایجاد محصولات خوردگی می شود. به این ترتیب حضور ورق گالوانیزه در محیط مرطوب به خصوص هنگام بسته بندی یا قرار گرفتن در معرض باران ممکن است باعث ایجاد شوره سفید شود.

به بالای صفحه بردن