آنچه در این مقاله میخوانید:
انجام واکنش‌های شیمیایی همان‌قدر که برای ما در بسیاری از موارد به صرفه هستند، می‌توانند مضر و در پاره‌ای از موارد خطرناک باشند. از این رو بشر از ابتدا سعی کرده است تا فعل و انفعالات شیمیایی را به کنترل خود درآورد و اکنون با پیشرفت علم شیمی، به اطلاعاتی در زمینه مواد دست یافته که می‌تواند با به‌کارگیری آن‌ها، واکنش‌ها را به صورت کامل کنترل کند.
یکی از واکنش‌هایی که در صورت عدم کنترل، هر ساله خسارت جبران ناپذیری را به دنبال خواهد داشت، اکسید شدن فلز آهن است. با تولید ورق گالوانیزه، برای جلوگیری از زنگ زدن فلز آهن، می‌توان به صورت قابل قبولی از اکسید شدن این فلز پیشگیری نمود. استفاده از ورق گالوانیزه در صنایع مختلف، به جای ورقهای آهنی، در همه جای دنیا مرسوم است. در این مقاله به بررسی هر آن چه که باید در رابطه با ورق گالوانیزه بدانید، خواهیم پرداخت و سعی داریم جامع‌ترین راهنمای خرید ورق گالوانیزه را در اختیار شما عزیزان قرار دهیم.
ورق گالوانیزه و کاربرد آن
یکی از انواع ورق فولادی، ورق گالوانیزه است که برای تهیه آن طی فرآیند شیمیایی ، لایه‌ای از فلز روی (زینک) سطح آهن را پوشش می‌دهد. این ورق فلزی که از ورق آهنی قبلی مقاوم‌تر است، ورق گالوانیزه نامیده می‌شود. مقاومت این ورق به مقدار و درصد روی به کار رفته بستگی دارد؛ به عبارتی سطح بالا و پایین ورق با روی (Zn) پوشیده شده که به این کار اصطلاحاً کوتینگ (Coating) گفته می‌شود و تفاوت انواع ورق گالوانیزه به دلیل ضخامت کوتینگ است.
در صنعت امروزی، ورق گالوانیزه در همه جا کاربرد دارد؛ در صنعت برق، لوازم فلزی خانگی، صنعت ساختمان، صنایع کشاورزی، صنعت خودروسازی، قطعات پیش ساخته و … می‌توان به طور گسترده از آن استفاده نمود. در حقیقت هیچ صنعتی نیست که در آن، به طور مستقیم یا غیر مستقیم از ورق گالوانیزه استفاده نشود.
انواع ورق گالوانیزه
معمولا بسته به نوع فلزی که به عنوان فلز پایه در عملیات گالوانیزه کردن مورد استفاده قرار می‌گیرد، انواع ورق گالوانیزه به دو دسته تقسیم می‌شوند:
- اگر برای تهیه ورق گالوانیزه از فلز آهن به عنوان فلز پایه استفاده شود، ورق آهنی گالوانیزه تهیه می‌شود.
- اگر به جای آهن، فولاد (ترکیب فولاد خام با 5 درصد کربن به اضافه آلیاژهای افزودنی) مورد استفاده قرار گیرد، محصول نهایی ورق فولادی گالوانیزه نامیده می‌شود.
فرمینگ ورق گالوانیزه
در ادامه راهنمای خرید ورق گالوانیزه، لازم است به فرایند فرمینگ آن اشاره کنیم. پس از تولید ورق و برای تهیه ورق رنگی با اشکال متنوع، عملیات فرمینگ ورق گالوانیزه انجام می‌شود. در طی این عملیات، ورق با قرار گرفتن در دستگاهی موسوم به «فرمینگ» به شکل دلخواه ذوزنقه، کرکره یا اشکال دیگر، قالب زده می‌شود. ورقهای شیروانی به اشکال مختلف و در رنگ‌های متنوع از این دسته از محصولات گالوانیزه هستند. انواع فرمینگ طرح ذوزنقه، ورق شادولاین، سفال، کرکره و سینوسی از پرکاربرد‌ترین طرح‌ها به شمار می‌آیند.
مشخصات بهترین ورق گالوانیزه
با استفاده از پوشش فلز زینک بر سطح فلز پایه فولاد، در صورت ایجاد شکستگی در ورق گالوانیزه، پوشش رویی آن به جای آهن در ترکیب شدن با اکسیژن هوا پیش‌دستی می‌کند و فلز پایه را از زنگ زدگی نجات می‌دهد. از این رو استفاده از ورق گالوانیزه در محیط‌های مرطوب، گزینه بسیار مناسبی به شمار می‌آید. از میان ورقهای گالوانیزه می‌توان بهترین‌ها را با ملاک‌های زیر سنجید:
ضخامت، وزن و ابعاد ورق گالوانیزه
انواع ورق گالوانیزه به دو صورت رول و شیت به بازار ارائه می‌شوند که بهترین رول گالوانیزه دارای ضخامت 0.18 تا 6 میلی‌متر، عرض 100 و 125 سانتی‌متر و وزن 5 الی 7 تن است. لازم به ذکر است که با آگاهی از پارامتر‌های چگالی، عرض، ضخامت و وزن با استفاده از فرمول زیر، می‌توانید طول رول را اندازه‌گیری و محاسبه کنید:
طول ورق= وزن ورق گالوانیزه/ ( عرض ورق* ضخامت ورق* چگالی ورق)
بهترین شیت ورقهای گالوانیزه دارای ضخامت‌های 0.18، 0.4، 0.9، 2، 4 و ابعاد 1000×2000 و 250×2500 میلی‌متر مربع هستند.
در تکمیل راهنمای خرید ورق گالوانیزه توجه داشته باشید که انتخاب ابعاد صحیح بسیار مهم است. به این ترتیب لازم است تا ابتدا ابعاد مورد نیاز برای پروژه مورد نظر خود را محاسبه و سپس اقدام به خرید نمایید.
کیفیت ورق گالوانیزه
بررسی کیفیت ورق، امری بسیار تخصصی است که طی آن، محصول به طور دقیق مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و پس از بررسی عدم وجود نشتی در آن و اطمینان از پوشش کاملاً یک‌دست و بدون خط و خش، به موارد دیگر پرداخته می‌شود. به طور کلی کیفیت ورق گالوانیزه به موارد زیر بستگی دارد:
- کنترل سرعت خنک کردن ورق در فرآیند گالوانیزه شدن
- کنترل میزان اندازه پوشش روی بر سطح ورق
- انجام تست‌های کنترل کیفی محصولات در طول تمام مراحل فرایند گالوانیزاسیون
- دقت در رنگ آمیزی پس از گالوانیزاسیون
- افزایش ترکیبات نیکل و آلومینیوم برای بهبود روند تولید
- جلوگیری از تاثیر عوامل منفی برکیفیت محصول نهایی
میزان و نوع پوشش و کوتینگ ورق گالوانیزه
کوتینگ ورق گالوانیزه به منظور مشخص نمودن مقدار فلز روی به کار رفته در دو طرف ورق و بر حسب گرم در متر مربع به کار می‌رود. کوتینگ‌های موجود شامل 100، 120، 180، 220 و 275 هستند. هر چه ضخامت پوشش بیشتر باشد، کوتینگ ورق نیز بیشتر است. این فرایند شامل سه مرحله است:
- تمیز کردن سطوح بالا و پایین ورق فلزی
- اسید شویی ورق
- پرایمر کاری با پرایمر بر پایه لاتکس (پرایمر های بر پایه آب)
از آن‌جا که روش‌های مختلفی برای این کار وجود دارد، بسته به روش انتخابی می‌توان انواع ورق گالوانیزه (GI)، ورق گالوانیل (GA)، ورق گالوالوم (GL)، ورق گالغان (GF) ، ورق SuperDyma و ورق Ni-Zn را تولید نمود.
در واقع کوتینگ ورق گالوانیزه موجب می‌شود که ورق در برابر خوردگی و زنگ زدگی مقاومت بیشتری داشته باشد. انواع پوشش و کوتینگ ورق گالوانیزه را در ادامه راهنمای خرید این محصول به اختصار معرفی کرده‌ایم:
پوشش روغنی
پوشش روغنی یکی از رایج‌ترین انواع پوشش روی ورق است. این پوشش باعث می‌شود که ورق گالوانیزه در مراحل تولید، حمل و نقل و نگهداری، دچار خوردگی و آسیب نشود.
پوشش رنگی
پوشش رنگی باعث زیبایی و جذابیت بیشتر ورق می‌شود. این پوشش با استفاده از رنگ‌های مختلف روی ورق ایجاد می‌شود و علاوه بر حفاظت از زنگ زدگی، ظاهری زیبا به آن می‌بخشد.
پوشش آلومینیومی
پوشش آلومینیومی به ورق ایمنی و مقاومت بیشتری در برابر خوردگی و زنگ زدگی می‌بخشد. این پوشش به صورت یک لایه آلومینیومی روی ورق ایجاد می‌شود و آن را از عوامل خارجی محافظت می‌کند.
پوشش سرامیکی
ایجاد پوشش سرامیکی، خاصیت ضد خوردگی و ضد زنگ زدگی را به دنبال دارد. این پوشش با استفاده از لایه‌های سرامیکی روی ورق ایجاد می‌شود و از آن در برابر عوامل خوردگی محافظت می‌کند.
پوشش پلیمری
ایجاد پوشش پلیمری یکی از روش‌های پوشش دادن به ورق گالوانیزه است که با استفاده از پلیمرهای مختلف، ویژگی‌هایی مانند مقاومت در برابر خوردگی و زنگ زدگی را به ورق می‌بخشد.
شکل ظاهری ورق گالوانیزه
وقتی ورق گالوانیزه تهیه می‌شود، به طور معمول به دلیل تحمل حرارت بالا دارای سطحی مات است و رنگی کدر و طوسی دارد. از این ورق‌ها در بخش‌هایی استفاده می‌شود که ظاهر، اهمیت زیادی ندارد. در صورت نیاز به ظاهر زیبا پس از پرایمر کاری، ورق با رنگ دلخواه پوشیده می‌شود.
به طور کلی ورق گالوانیزه دارای ویژگی‌های ظاهری منحصر به فردی است. این ورق‌ها در نهایت به صورت براق و درخشان با ضخامت یکنواختی تولید می‌شوند. ظاهر براق و لایه‌ای از زینک که سطح ورق را پوشانده، آن را از خوردگی و زنگ زدگی محافظت می‌کند.
روش تولید ورق گالوانیزه
در واقع روش تولید ورق گالوانیزه بر طبق یک فرآیند صنعتی پیش می‌رود که در آن ورقهای فلزی با استفاده از روش گالوانیزه کردن تولید می‌شوند. در ادامه راهنمای خرید ورق گالوانیزه، به توضیح مراحل این فرآیند خواهیم پرداخت، شناخت مراحل این فرایند در انتخاب بهتر شما تاثیرگذار است:
پیش‌آماده‌سازی ورق فولادی
در این مرحله، ورق فولادی با ضخامت مشخصی انتخاب می‌شود. ابتدا ورق فولادی مورد نظر به صورت متوالی از فرآیندهای شست‌وشو، اسیدکاری و شست‌وشوی مجدد عبور می‌کند تا سطح آن به خوبی آماده گالوانیزه شدن شود.
گالوانیزه نمودن ورق
در این مرحله، ورق فولادی آماده شده به صورت پیوسته وارد واحد گالوانیزه‌کاری می‌شود. این واحد شامل حوضی است که حاوی روی مایع خواهد بود. ورق به صورت پیوسته درون حوض قرار می‌گیرد و با تماس با محلول روی، لایه‌ای از زینک بر سطح ورق شکل می‌گیرد. این لایه همان پوشش گالوانیزه است که ورق را از خوردگی و زنگ زدگی محافظت می‌کند.
خشک کردن ورق
پس از عبور از حوض گالوانیزه کاری، ورق فولادی با پوشش گالوانیزه به صورت پیوسته خشک می‌شود. این مرحله شامل استفاده از سیستم‌های خشک کننده و حرارتی است تا پوشش گالوانیزه روی ورق تا حد امکان خشک شود و برای مراحل بعدی تولید آماده گردد.
برش و بسته‌بندی
پس از خشک کردن، ورقهای گالوانیزه به طول و عرض مورد نیاز برش می‌خورند. سپس ورق‌ها بسته‌بندی شده و برای استفاده در صنایع مختلف آماده می‌شوند.
اگر بخواهیم به سادگی اساس عمل گالوانیزاسیون را توضیح دهیم، می‌توانیم این گونه بگوییم که:
برای گالوانیزه کردن با روش الکترو گالوانیزه، فلز خام را در محلول الکترولیت حامل یون‌های روی قرار می‌دهند. در این محلول، روی نقش آند و فلز پایه (که می‌تواند آهن یا فولاد باشد) نقش کاتد را ایفا می‌کند. با عبور جریان برق، یون‌های روی، الکترون را دریافت و به صورت روی فلزی بر سطح آهن رسوب می‌کنند. از آن جا که روی الکترون دهنده‌تر از آهن است، هنگام انجام عمل اکسید شدن به جای آهن، فلز روی با از دست دادن الکترون اکسید می‌شود و به فلز آهن اجازه زنگ زدن نمی‌دهد.
استانداردهای این محصول
ورقهای گالوانیزه باید با استانداردهای کیفیت مشخصی سازگار باشند. استفاده از ورقهای با کیفیت نه تنها مانع از وقوع مشکلات مربوط به خوردگی و زنگ‌زدگی می‌شود، بلکه باعث افزایش عمر مفید سازه‌ها و ساختمان‌ها نیز خواهد شد. برخی از استانداردهای معتبر برای ورقهای گالوانیزه عبارتند از:
- استاندارد ملی ایران (ISIRI)
- استاندارد استانداردهای جهانی (ISO)
- استاندارد JSI
- استاندارد DIN
- استانداردهای اروپا (EN)
گریدها
به طور کلی گریدهای ورق گالوانیزه را می‌توان به صورت زیر مورد بررسی قرار داد:
گریدهای تجاری
گرید تجاری به ورق‌هایی اطلاق می‌شود که برای استفاده‌های عمومی و تجاری در صنایع مختلف تولید خواهند شد. این گریدها دارای ویژگی‌های استانداردی هستند و برای بسیاری از صنایع در زمینه‌های مختلف قابل استفاده خواهند بود.
گریدهای ساختمانی
منظور از گریدهای ساختمانی، ورق‌هایی است که برای استفاده در صنعت ساختمان سازی و ساخت و ساز مورد استفاده قرار می‌گیرند. این گریدها دارای ویژگی‌های خاصی مانند مقاومت بالا در برابر خوردگی و زنگ زدگی هستند.
گریدهای خودروسازی
گریدهای خودروسازی شامل ورق‌هایی هستند که برای استفاده در صنعت خودروسازی تولید می‌شوند. این گریدها دارای ویژگی‌هایی مانند استحکام بالا و مقاومت در برابر ضربه و خوردگی هستند.
گریدهای صنعتی
گریدهای صنعتی، ورقهای گالوانیزه‌ای هستند که برای استفاده در صنایع مختلفی مانند بسته‌بندی، لوله و پروفیل، صنایع دریایی و … تولید می‌شوند. این گریدها دارای ویژگی‌های خاصی بوده و بر اساس نیازهای متفاوت صنعت مورد استفاده قرار می‌گیرند.
گریدهای خاص
گریدهای خاص ورق گالوانیزه به ورق‌هایی اطلاق می‌شود که برای کاربردها و نیازهای خاص تولید می‌شوند. این گریدها ممکن است دارای ویژگی‌هایی مانند مقاومت در برابر دما، خاصیت ضد خوردگی یا ضد آبی باشند.
شناسنامه محصول
شناسنامه ورق اطلاعات مهمی درباره محصول و ویژگی‌های آن در بر دارد. مواردی که در شناسنامه این محصول ممکن است ذکر شوند، عبارتند از:
- نام محصول: در این بخش، نام محصول ورق گالوانیزه ذکر می‌شود. نام معمولاً براساس استانداردها و روش‌های مربوطه تعیین خواهد شد.
- مشخصات فنی: این قسمت شامل مشخصات فنی محصول می‌باشد. مشخصاتی مانند ضخامت، عرض، طول و وزن ورق گالوانیزه در این بخش ذکر خواهد شد.
- کیفیت محصول: اطلاعات مربوط به کیفیت محصول به صورت مفصل در این قسمت ذکر می‌شود. گواهی آزمون‌های کیفیتی که محصول دریافت کرده نیز در همین بخش مطرح می‌شود.
- استانداردها و مقررات: این بخش به استانداردها و مقررات مربوط به تولید و استفاده از ورق اختصاص دارد. این استانداردها به منظور اطمینان از کیفیت و استفاده ایمن از محصول تعیین می‌شوند.
- کاربردها: در این بخش، کاربردهای ورق گالوانیزه در صنایع مختلف ذکر می‌شود. صنایع ساختمانی، خودروسازی، صنایع لوله و پروفیل و صنایع دریایی از جمله موارد کاربردی هستند که می‌توان به آن‌ها اشاره کرد.
- خواص و ویژگی‌ها: ویژگی‌ها و خواص ورق گالوانیزه نظیر مقاومت در برابر زنگ زدگی و خوردگی، مقاومت مکانیکی و مقاومت در برابر دما در بخش مربوطه ذکر می‌شود.
- روش‌های آزمون: در این قسمت، روش‌های آزمون استفاده شده برای بررسی و ارزیابی ورق گالوانیزه مورد بررسی قرار می‌گیرد. این آزمون‌ها به منظور بررسی مشخصات فنی و کیفیتی محصول استفاده می‌شوند.
- توصیه‌های استفاده: توصیه‌ها و راهنمایی‌هایی برای استفاده صحیح از ورق گالوانیزه اینجا جای دارند. این قسمت شامل راهنمایی‌های مربوط به نگهداری، نصب و استفاده ایمن می‌باشد.
مزایا و معایب ورق گالوانیزه
ورق گالوانیزه دارای مزایا و معایب خاصی است. مزایا و معایب ورق گالوانیزه را می‌توان به صورت زیر بیان نمود:
- از جمله مزایا‌ی آن می‌توان به مقاومت در برابر خوردگی، زیبایی و ظاهر جذاب، قابلیت بازیافت و استفاده در محیط‌های خشک و مرطوب اشاره کرد.
- این ورق دارای معایبی مانند آسیب‌پذیری در مقابل خوردگی (در صورت خراش و شکستگی) است.
اطلاعات قبل از خرید ورق گالوانیزه
در هنگام خرید ورق گالوانیزه، می‌توانید از راهنمای زیر استفاده کنید:
تعیین نیازها و مشخصات فنی
ابتدا لازم است نیازها و مشخصات فنی را بررسی کنید. این موضوع شامل ضخامت، عرض، طول و دیگر مشخصات مورد نیاز برای پروژه مد نظر شما می‌باشد.
بررسی قیمت و کیفیت
به یاد داشته باشید خرید از اولین فروشگاه، ممکن است چندان کار درستی نباشد! لازم است که حتماً مقایسه قیمت و کیفیت را بین محصولات فروشگاه‌های مختلف انجام دهید. البته بهتر است قیمت را تنها به عنوان یک عامل تصمیم‌گیری در نظر نگیرید و کیفیت ورق‌ها را نیز به طور هم‌زمان ارزیابی کنید.
انتخاب فروشنده معتبر
در هنگام خرید ورق گالوانیزه، دقت کنید که از چه فروشگاهی خرید می‌کنید! خرید از فروشگاه‌های معتبر به شما کمک می‌کند تا مطمئن شوید که محصولی با کیفیت دریافت می‌نمایید.
در هنگام نصب و استفاده از ورق نیز لازم است به برخی نکات مهم دقت کنید، مانند:
- برای اتصال ورقهای گالوانیزه به یکدیگر یا به سازه‌ها و ساختمان‌ها باید از روش‌های مناسبی مانند استفاده از پیچ و مهره، جوشکاری یا … بهره ببرید.
- ورقهای گالوانیزه باید از تماس مستقیم با آب و رطوبت محافظت شوند. این می‌تواند با استفاده از روش‌هایی مانند پوشش‌دهی مجدد، رنگ‌آمیزی یا استفاده از مواد جداکننده انجام شود.
نحوه نگهداری
برای افزایش عمر مفید ورق و جلوگیری از خوردگی و زنگ‌زدگی آن‌ها، روش‌های نگهداری تعریف شده است. در ادامه به برخی از روش‌های نگهداری و حفاظت از ورقهای گالوانیزه اشاره می‌کنیم:
پوشش‌دهی مجدد
در صورتی که پوشش روی ورق آسیب ببیند، می‌توانید با پوشش‌دهی مجدد از طریق رنگ‌آمیزی یا فرآیند گالوانیزه کردن، آن را تجدید نمایید.
رنگ آمیزی
در صورت نیاز، می‌توانید ورق را رنگ آمیزی کنید تا علاوه بر حفاظت از زنگ‌زدگی، ظاهری زیبا و منحصر به فرد به آن‌ها ببخشید.
جلوگیری از خوردگی
استفاده از روش‌های مناسب جلوگیری از خوردگی می‌تواند عمر مفید ورقهای گالوانیزه را به طور قابل توجهی افزایش دهد. این روش‌ها شامل استفاده از روکش‌های محافظ، جداکننده‌ها و مواد ضد خوردگی است.
نتیجه‌گیری
در این مقاله سعی ما بر آن بود تا ضمن ارائه راهنمای خرید ورق گالوانیزه به صورت جامع، اطلاعات مفیدی را در رابطه با انواع این محصول و روش تولید ورق رنگی در اختیار شما عزیزان قرار دهیم. اگر سوالی در زمینه ورق گالوانیزه دارید یا قصد خرید این محصول را دارید، کافی است با مشاوران گروه فولادیار کوروش تماس حاصل فرمایید.