آنچه در این مقاله میخوانید:
این محصول نوعی ورق فولادی با سطح صاف، براق و درخشنده است که از ورق نورد گرم یا ورق سیاه به دست می‌آید. روش تولید این ورق صنعتی موجب از بین رفتن هر گونه آلودگی از سطح آن می‌شود و به همین علت از سطحی تمیز و ضد سایش برخوردار است. ویژگی‌های ورق اسید شویی، آن را به ماده اولیه برای تولید بسیاری از ور‌ق‌های فولادی از جمله ورق رنگی و ورق گالوانیزه تبدیل کرده است.
کاربردهای آن بسیار گسترده است و دربرگیرنده موارد گوناگونی است. پس اگر علاقمند به دانستن همه چیز درباره ورق اسید شویی هستید، این مطلب را تا انتها مطالعه کنید. در ادامه جوانب مختلف این محصول از جمله مشخصات، گریدها و فرایند تولید را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
منظور از اسید شویی چیست؟
اسید شویی نوعی فرآیند است که با اسیدی خاص برای از بین بردن پوسته‌ها، اکسیدها و آلودگی‌های سطح ورق انجام می‌شود. به عبارت دیگر، در پاسخ به سوال «منظور از اسید شویی ورق چیست؟» می‌توان گفت فرآیندی است که در طی آن سطح ورق به درجه کیفی لازم برای نورد سرد و یا تولید ورق روغنی می‌رسد.
مشخصات ورق اسید شویی
همان‌طور که اشاره کردیم، ورق اسید شویی از ورق گرم یا ورق سیاه تهیه می‌شود. این ورق دارای سطحی براق، درخشان، تمیز و عاری از اکسید است و از نظر ابعاد در دو نوع فابریک و برشی دسته‌بندی می‌شود. همچنین شستشوی اسیدی این ورق به روش‌ها و شیوه‌های متعدد و با مدل‌های مختلف اسید انجام می‌شود. در ضمن ورق اسید شویی یکی از ۷ دسته انواع ورق صنعتی و فولادی در ایران به حساب می‌آید.
بیشتر بدانید: ورق سیاه چیست؟
کاربردهای ورق اسیدشویی
در مجموع کاربردهای این محصول شامل موارد گوناگون و بسیاری است که مهمترین آن‌ها ۵ مورد می‌باشد:
- ساخت لوله: از ورق اسید شویی در تولید لوله‌های آب، نفت و گاز استفاده می‌شود.
- ساخت اتومبیل: به‌کارگیری در ساخت و تولید خودرو یکی از مهمترین کاربردهای ورق اسید شویی است. از این ورق برای تولید رینگ و شاسی خودرو استفاده بسیاری می‌شود.
- ساختمان‌سازی: ورق اسید شویی در صنایع ساختمان‌سازی کاربرد فراوانی دارد و به منظور تولید لوله یا پروفیل مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- تولید مخازن تحت فشار: این ورق در تولید مخازن مایع و گاز کاربرد دارد.
- کشتی‌سازی: از ورق اسید شویی در ساخت کشتی استفاده می‌شود.
ابعاد و انواع ورق اسید شویی
ابعاد، انواع و ضخامت مهمترین مشخصات ورق اسید شویی را تشکیل می‌دهد و به شرح زیر است:
- ابعاد: ابعاد آن در اندازه‌های مختلفی است اما به طور کلی در ایران ورق اسید شویی فابریک در ابعاد ۱۰۰ و ۲۰۰ سانتی‌متر یا در ابعاد ۱۲۵ و ۲۵۰ سانتی‌متر تولید و عرضه می‌شود. در مقابل، ورق اسید شویی برشی را می‌توان به هر اندازه و ابعاد دلخواه برش زد.
- انواع: انواع ورق اسید شویی شامل مدل‌های رولی و شیت یا تخته‌ای است. از طرف دیگر، ورق اسید شویی شیت هم در دو نوع فابریک و برشی تولید می‌شود.
- ضخامت: این ورق دارای ضخامت ۱.۶ الی ۶ میلی‌متر است که در مقایسه با ضخامت ورق قلع اندود بسیار ضخیم‌تر و کلفت‌تر است.
- عرض ورق رول: ورق اسید شویی رول دارای عرض کوتاه در اندازه ۱۰۰ سانتی‌متر و عرض بلند در اندازه ۱۲۵ سانتی‌متر است.
- عرض ورق شیت: ورق اسید شویی شیت دارای عرض ۱۰۰ و ۱۲۵ سانتی‌متر همراه با طول ۲۰۰ و ۲۵۰ سانتی‌متر است.
البته شایان ذکر است که این ابعاد و اندازه‌ها تنها شامل مدل‌های رایج و معمول در بازار ایران هستند و امکان فروش یا عرضه ابعاد و اندازه‌های دیگر هم وجود دارد.
گریدهای ورق اسید شویی
بر اساس استاندارد DIN 1614، این محصول در ۴ گرید مهم و اصلی تقسیم‌بندی می‌شود:
- ورق اسید شویی با گرید USt23
- ورق اسید شویی با گرید StW22
- ورق اسید شویی با گرید StW24
- ورق اسید شویی با گرید RRStW23
مزایای اسید شویی ورق
مزایای اسید شویی ورق موجب استفاده فراوان و کاربردهای متنوع این محصول شده است. پاکسازی ورق، ایجاد ظاهری بهتر و ورود مستقیم به بازار از مهمترین مزایای انجام این فرآیند هستند.
- پاکسازی ورق: طی این فرایند، ورق سیاه از لایه اکسید پاک می‌شود.
- ظاهری بهتر: پاکسازی ورق اسید شویی به ایجاد ظاهری براق، زیبا و بهتر منتهی می‌شود.
- ورود مستقیم به بازار: از آنجا که ورق اسید شویی دارای ظاهر و سطحی مناسب و پاکسازی شده است، می‌تواند به صورت مستقیم به بازار ورود پیدا کند.
البته وابسته به انواع اسیدهای مورد استفاده در این فرآیند، مزایای دیگری هم در خصوص اسید شویی ورق وجود دارد.
چرا اسید شویی ورق لازم است؟
پس از آشنایی مختصر با ورق اسید شویی، این سؤال به وجود می‌آید که چرا اسید شویی ورق لازم است؟ در پاسخ به این سؤال می‌توان گفت به ۲ دلیل مهم ور‌ق‌های نورد گرم به شستشو توسط اسید نیاز دارند:
- اسید شویی ورق موجب پاکسازی و تمیز شدن سطح می‌شود و درنتیجه کیفیت سطح ورق بهبود پیدا می‌کند. در نتیجه امکان ورود مستقیم به بازار فراهم می‌شود.
- اسید شویی ورق نورد گرم، فرآیندی ضروری برای انجام فرآیند نورد سرد و تولید ورق سرد است. به عبارت دیگر، در صورت عدم انجام اسید شویی و اکسید زدایی ورق، نورد سرد با اختلال و مشکل روبه‌رو خواهد شد.
مزایا و معایب این فرآیند
مزایا و معایب فرآیند اسید شویی ورق باعث شده است تا این ورق برای بسیاری از افراد بهترین کاربرد را داشته باشد.
مزایای ورق اسید شویی
ورق اسید شویی دارای مقاومت بسیار زیادی در برابر خوردگی و نفوذ هیدروژن است. همچنین قابلیت انجام فرآیند نورد سرد بر روی این ورق به وجود می‌آید و به عبارتی برای نورد سرد آماده‌سازی می‌شود.
معایب ورق اسید شویی
فرآیند اسید شویی ورق کمی دشوار است و امکان آسیب دیدن سطح فلز وجود دارد. همچنین ممکن است هزینه‌های هنگفتی به همراه داشته باشد و حتی از طرفی آب زیادی را مصرف کند.
دمای کاری ورق اسید شویی
دمای کاری ورق اسید شویی به نوع اسید مورد استفاده بستگی دارد:
- دمای کاری اسید سولفوریک: در اسید شویی ورق با به‌کارگیری اسید سولفوریک به دمای کاری ۷۰ الی ۸۰ درجه سانتی‌گراد نیاز است.
- دمای کاری اسید کلریدریک: در اسید شویی ورق با به‌کارگیری اسید کلریدریک به دمای کاری ۱۰۰ الی ۱۰۵ درجه سانتی‌گراد نیاز است.
در نتیجه مشخصاً دمای کاری ورق اسید شویی با استفاده از اسید سولفوریک کمتر از دمای کاری با استفاده از اسید کلریدریک است. البته تفاوت‌های به‌کارگیری هر یک از این دو اسید تنها به دمای کاری منتهی نمی‌شود و از جوانب مختلفی دارای تفاوت هستند.
خط اسید شویی
خط اسید شویی یکی از خطوط مهم در چرخه تولید انواع ورق فولادی است. این خط برای آماده‌سازی ورق قبل از نورد سرد و بعد از نورد گرم می‌باشد و از بین بردن اکسید سطح مهمترین هدف آن به حساب می‌آید. سرعت خط اسید شویی به تجهیزات موجود در خط وابسته است و اسید مورد استفاده دارای انواع خاصی می‌باشد.
اسید شویی فلزات
اسید شویی فلزات روشی رایج و کاربردی برای از بین بردن ناخالصی سطح فلز از جمله آلودگی، زنگ‌زدگی، رسوبات و پوسته‌ها است. اسید مورد استفاده در این فرآیند دارای انواع گوناگونی می‌باشد و مراحل مختلف کار، به روش‌های مختلف و متنوعی انجام می‌شود.
همچنین از آنجایی که بسیاری از آلودگی‌های فلزات مثل روغن و گریس به راحتی از بین نمی‌روند، به فرآیند اسید شویی و استفاده از اسید نیاز است. در نتیجه از قابلیت ایجاد براقیت و پاکسازی قابل توجهی برخوردار می‌باشد.
هدف از اسید شویی ورق گرم
هدف از اسید شویی ورق گرم در صنایع فولاد و ورق بسیار ساده است؛ در واقع همان‌طور که اشاره کردیم، برای انجام صحیح و بدون مشکل نورد سرد، به آماده‌سازی ورق توسط فرآیند اسید شویی لازم است.
به عبارت دیگر، از آنجایی که روی سطح ورق نورد گرم یا ورق سیاه اکسید، ناخالصی و پوسته وجود دارد، آسیب دیدن غلتک نورد سرد در هنگام انجام فرآیند امکان‌پذیر است. در نتیجه برای جلوگیری از این مشکل به آماده‌سازی ورق نیاز خواهد بود، پس اسید شویی ورق گرم به این منظور انجام می‌شود.
مراحل اسید شویی
مراحل اسید شویی بسیار پیچیده و طولانی است و از طرفی شامل بخش‌های متنوع و متعددی می‌شود. به همین دلیل آن‌ها را به این ترتیب در ۱۰ مرحله خلاصه می‌کنیم:
- بارگیری ورق
- باز شدن کلاف
- صاف کردن ورق
- گرفتن لبه ورق
- انجام شستشوی ورق
- آغشته کردن ورق به محلول اسید اولیه
- انجام اسید شویی به روش مورد نظر
- خشک نمودن ورق پس از اسید شویی
- انجام روغن کاری لازم
- کلاف مجدد
البته ممکن است این مراحل اسید شویی در بعضی مواقع بر اساس روش‌های مختلف انجام کار، تفاوت داشته باشد.
انواع اسیدهای مورد استفاده در این فرآیند
اسید کلریدریک و اسید سولفوریک دو نوع اصلی و رایج از اسیدهای مورد استفاده در این فرآیند است. از طرف دیگر، به طور کلی برای اسید شویی فولاد کربنی با آلیاژ کمتر یا برابر با ۶ درصد از اسیدهایی مثل سولفوریک یا کلریدریک استفاده می‌شود. در حالی که اگر میزان آلیاژ فولاد بیش از ۶ درصد باشد، به انجام دو سری فرآیند شستشو نیاز است. در نتیجه از سایر اسیدها نظیر اسید فسفریک هم استفاده خواهد شد.
در مجموع، به منظور ایجاد یک تقسیم‌بندی کلی می‌توان انواع اسیدهای مورد استفاده در فرآیند اسید شویی را به این ترتیب شرح داد:
- اسید سولفوریک
- اسید فسفریک
- اسید سولفامیک
- اسید کلریدریک
- هیدرولیک اسید
- سدیم هیپوفسفیت
- کلرید آهن
- آمونیوم پرسولفات
روش های مختلف اسید شویی
هر مجموعه و صنعتی با توجه به تجهیزات، امکانات و نوع اسید ممکن است برای انجام فرآیند اسید شویی از روش یا تکنیک مختلفی استفاده کند. این انواع را می‌توان در چنین مواردی مشاهده کرد:
- روش غوطه‌ور یا حمام اسیدی: این شیوه یکی از موارد رایج در اسید شویی است که در آن فلز یا ورق مورد نظر را در حمام اسید غوطه‌ور یا فرو می‌کنند.
- روش اسپری کردن اسید: در این روش اسید شویی، محلول را بر نقاط مورد نظر برای شستشوی اسیدی اسپری می‌کنند.
- روش استفاده از قلمو: در روش استفاده از قلمو، محلول اسید را با به‌کارگیری یک قلمو روی محل و سطح اعمال می‌کنند. چنین روشی بیشتر برای اسید شویی موضعی مورد استقبال قرار می‌گیرد.
- روش چرخشی: در این روش استاندارد، محلول اسید توسط نوعی از تجهیزات و دستگاه‌های خاص روی سطح به چرخش درمی‌آید.
- روش ژل و خمیر: در روش ژل و خمیر اسید شویی، محلول اسید مورد نظر را به شکل ژل خمیری در می‌آورند. سپس مشابه روش قلمو، اسید ژل و خمیری را بر سطح مورد نظر اعمال می‌کنند.
استانداردهای تولید
اسید شویی ورق یک فرآیند حساس و مهم است که باید بر اساس دستورالعمل و استانداردها انجام شود. در غیر این صورت، نتیجه دلخواه از جمله تمیزی و براقیت لازم ایجاد نخواهد شد. به همین دلیل حتماً به اسید معدنی رقیق و روشی صحیح مثل روش اسید شویی غوطه‌ور نیاز است.
استاندارد ضخامت ورق اسید شویی
- لوله‌سازی: استاندارد ضخامت ورق اسید شویی برای لوله‌سازی دارای کیفیت GRB، 52X، 42X و 46X است.
- کشتی‌سازی: استاندارد ضخامت ورق اسید شویی برای کشتی‌سازی دارای کیفیت NVA و GRA است.
- خودروسازی: استاندارد ضخامت ورق اسید شویی برای خودروسازی دارای کیفیت SAPH440، SAPH 370 و -SAPH 310 است.
استاندارد تولید ورق اسید شویی
- نورد دوباره: استاندارد DIN به همراه شماره (1614-1) St22 یا St23
- کشتی‌سازی عادی: استاندارد DIN به همراه شماره (1614-2) StW22
- کشتی‌سازی عمیق: استاندارد DIN به همراه شماره (1614-2) StW23
نکات مهم برای سرعت بخشیدن به این فرآیند
انجام مراحل متعدد، پیچیده و زمان‌بر یکی از مسائل مهم در خصوص اسید شویی ورق است. به طور کلی چنین مواردی در افزایش سرعت برای انجام شستشوی ورق با اسید تأثیر بسیاری می‌گذارند:
- نوع و ضخامت لایه اکسید
- میزان چسبندگی لایه اکسید به سطح ورق
- نوع اسید مورد استفاده
- غلظت و دمای محلول اسید
- میزان زمان لازم برای تهیه محلول اسیدی
- مدت زمان قرار دادن ورق در محلول اسید
البته از میان این موارد غلظت و نوع اسید مورد استفاده بیشترین تأثیر را در سرعت فرآیند اسید شویی ورق می‌گذارد.
قیمت ورق اسید شویی
قیمت این ورق بسته به کارخانه تولیدکننده، نوع ورق، ابعاد آن و مواردی از این قبیل متفاوت می‌باشد و به همین علت نمی‌توان قیمت دقیق و مشخصی را برای آن تعیین کرد. برای استعلام قیمت انواع ورق فولادی و ثبت سفارش، با ما تماس بگیرید. کارشناسان گروه فولادیار کوروش آماده پاسخگویی به سوالات شما هستند.